Ontstaan

De wind ontstaat door verschillen in luchtdruk in onze atmosfeer. Op een kaart worden plaatsen waar een zelfde luchtdruk heerst verbonden door isobaren. Zo zal je zijn dat we in een hoge -en lagedrukgebied cirkels krijgen. Met in het midden van het hoge druk gebied de grootste druk bv 1017 hPa en in het midden van het lage druk gebied de laagste luchtdruk bv 987 hPa. De lucht verplaatst zich altijd van hoge druk naar lage druk. Door de draaiing van de aarde krijgen we het coriolis-effect. In het noordelijk halfrond waait de wind in een lage druk gebied tegen de klok in en in een hoge druk gebied met de klok mee. De wind zal dus loodrecht op de isobaren gericht zijn van hoge druk naar lage druk. Hoe groter de luchtdrukverschillen, dus hoe dichter de isobaren bij elkaar liggen, hoe meer wind we zullen krijgen. De corioliskracht geeft op het noordelijk halfrond een afwijking naar rechts. Ook de wrijving met het aardoppervlak heeft een invloed. Uiteindelijk zal de wind afbuigen tot ze evenwijdig is met de isobaren, dan is ze in geostrofisch evenwicht.

Meten van de wind 

De windrichting wordt bepaald met een vlag of windvaan. Deze wordt uitgedrukt in graden (0-360) of azimuthaal (N-Z-W-E...).

Wind komt uit. Stroom gaat naar. Als de windrichting zuid is, dan wil dat zeggen dat de wind uit het zuiden komt. Als de stromingsrichting zuid is, dan wil dat zeggen dat de stroom uit het noorden komt en naar het zuiden gericht is.

De windkracht of snelheid wordt gemeten met een anemometer en uitgedrukt in knopen, meter per seconde, km/u of met de schaal van beaufort (1-12). Als je wilt weten wat de wind aan het doen is of heeft gedaan, check dan de website van meetnet vlaamse banken!

Online kan je programma's vinden die de windsnelheden omrekenen voor je. Zoals bijvoorbeeld deze van windfinder.

België

In België is de meest voorkomende windrichting zuidwest tot west ZW-W. Op de 2e plaats komt noordoost tot oostenwind NO-O. Alle andere richtingen zijn waarschijnlijk gewoon overgangsrichtingen. Meestal waait het minder hard in de vroege ochtend dan 's middags en waait het ook minder hard 's avonds. 

Windkaarten

Om de wind te voorspellen maakt men gebruik van weerkaarten. Deze windvoorspellingen zijn berekend door wiskundige modellen. De meest gebruikte zijn het Amerikaanse GFS-model en het Europese ECMWF-model. Deze voorspellingen zijn overal op het web gratis te vinden. 

Op sites zoals Windy en Windfinder krijg je een grafische voorstelling te zien van de wind en wat hij zal gaan doen. Windfinder gebruikt het GFS-model. Bij Windy kan je de simulaties van de 2 modellen ECMWF en GFS kiezen. Als je liever op een klassieke weerkaart kijkt: check eens de website van wetterzentrale  (kies voor gfs en vink hier de 10 m wind -optie aan voor de windvaantjes). Ook op de website van mariene voorspellingen kun je de voorspelde windrichting en -snelheid terugvinden op kaarten en in tijdreeksen. 

Kan je in België wel surfen?

België is niet echt de place to be voor golfsurfers. Het kan, maar niet veel.

Waarom?

1) door onze locatie t.o.v. de oceaan:

Oceaandeining ontvangen: vergeet het. Engeland en Bretagne zijn onze natuurlijke golfbrekers. Tegen dat de overschot bij ons is, is alle kracht er al uit. De enige kans die we hebben op deining is van een storm op de Noordzee ergens uit het noorden: aan de kanten van tussen Noorwegen en Schotland, en zelfs dan zijn we de laatsten die er iets van gaan ontvangen. Tegen dat het bij ons is, zal de meeste golfenergie er al uit zijn door wrijving met de relatief ondiepe bodem van de noordzee (zie hieronder) en de talloze zandbanken in zee. Golfhoogte is enkel afhankelijk van golfenergie, dus met andere woorden, zotte golfhoogtes ga je hier nog niet zo snel krijgen.

2) door dat het strand relatief geleidelijk oploopt - zowel natuurlijk als kunstmatig - en er zo nergens dichtbij de kust spectaculaire diepteverschillen zijn gaan de golven hier ook niet spectaculair breken. Daarenboven is men continu bezig met  kustbescherming tegen stormvloeden door strandopspuitingen. 

Neem nu de omgekeerde situatie van bij ons, dan zitten we in Nazare. Ligt aan de oceaan en er loopt een diepe geul van de oceaan tot bijna aan het strand. In de winterperiode ontstaan er huizenhoge golven bij westelijke of noordwestelijke deining. Dat zijn golven met enorm veel energie, en dus hoogte. 

Beste kans op surfen bij ons: herfst en winter

Depressie komt van over het Engels Kanaal onze richting uit. Windrichting ZW of WZW. Windkracht minimum 4 bft. Golfrichting is W, WNW of NW. Dit betekent surfen! Paar tips:

-zoek beschutting tegen de wind/stroom

-van midtij tot HW

 

Wanneer kan je in België wel surfen?

Onze Belgische kustlijn is ongeveer WZW of ONO georiënteerd. 

Enkele basisprincipes: wanneer kunnen er "surfgolven" zijn?

1) alleen als de golfrichting richting strand is

Theoretisch: in die redenering gaat het om golven uit westelijke, noordelijke of oostelijke richting:

W, WNW, NW, N, NNO

met andere woorden zit er een zuidelijke component in de golfrichting zullen ze niet breken op het strand.

Ideaal: beste golfrichting = NNW = de richting waarbij de golven zo loodrecht als mogelijk op de kust botsen. Dus minste wrijving, minste energieverlies en dus meer golfhoogte.

2) zuidelijke of geen wind, wind draait of valt weg

Harde wind tegen stroming in = golven. Volgen we de redenering van punt 1 dat we aanlandige zee nodig hebben, dan hebben we volgens punt 2 aflandige wind nodig. Een windrichting met zuidelijke component dus. Ideaal is in feite geen of weinig wind, maar aangezien wij doorgaans weinig of niet grote deining ontvangen moeten we het vooral hebben van windgolven. Als er weinig of geen wind is, ga je meestal dus ook weinig of geen golven hebben. Tenzij dus bij grote deining.

Windrichting = golfrichting

a)aanlandige richting: W of NW of N of NO: bij minder wind (tot 3) of bij het net aanbreken van de wind zou het ideaal moeten zijn. In de realiteit ga je echter bij weinig wind meestal ook geen grote golven hebben of er moet deining bij zitten. In dat geval zal het ideaal zijn om te surfen. Maar niet voor lang. Eens de wind een tijdje heeft geblazen en bij toenemende windkracht zal de zee redelijk snel veranderen in een hutsekluts. De golfhoogte zal wel goed zitten maar het zijn heel korte golven die snel, de een achter de ander en overal breken. Om door de branding te geraken met je surfplank, ga je je armen goed mogen trainen. Voor de westelijke windrichtingen komt er nog bij kijken dat de vloedstroom richting O versterkt zal worden. Op het hoogtepunt van de vloed, 1u voor HW zal de stroming maximaal richting O zijn. Je zal dus ook je kuiten voor terug te wandelen op het strand mogen trainen. 

b)aflandige richting: plat

Wind tegen golven

a) wind aanlandig en aflandig golven = plat

b) wind aflandig en golven aanlandig 

Dit is wat we zoeken. Golven of deining richting strand en aflandige wind. Ideaal scenario: 1 probleem, komt niet zo vaak voor. Wanneer kunnen we surfen? 

-er komt grote deining toe uit het N en er staat geen of weinig aflandige wind = ideale scenario = surfen. Komt bijna niet voor. 

-golven uit NW en wind valt of draait naar ZW = surfen. Komt voor, maar niet veel. Deze situatie: naar Cadzand trekken aan oostkant van de haven.

-zware wind uit ZW en golven uit W of WNW. Komt veel voor, alleen meestal maar gedurende een zeer korte tijdspanne: probeer te gaan 1 uur na HW i.v.m. stroming.

3) Rond tijdstip HW

Gewoon door verloop van de bodem bij ons. Bij LW staat er simpelweg gewoon te weinig water. Enige bemerking hierbij is dat als de wind uit westelijke richting komt,  de vloedstroming richting O versterkt zal worden. De mate waarin zal vooral afhangen van het tijdstip dat je gaat en of je dichter bij springtij dan doodtij zit. 

4) Ga 's avonds of 's morgens 

Meestal minder wind in de morgen en op de avond. Als HW hierrond valt en de voorspellingen zijn goed: pak je surfplank. Dit kan wel eens het mooiste moment van je leven worden! Zeker in de zomer. 

5) Voorspelde golfhoogte min 1m

Je moet niet uit je bed komen voor voorspelde golfhoogtes van minder dan 1m. Zie hieronder waarom.

De voorspelde golfhoogtes zijn overschat! De voorspelde golfhoogte is niet de gemiddelde golfhoogte maar de significante golfhoogte. Lees meer hierover op de pagina over golven. Stel: voorspelde golfhoogte = 1m. Dan zal de gemiddelde golf die jij gaat zien 0.7m hoog zijn. 

Waarom dan vanaf 1m en niet 1m50? Als 1m toch maar 0.7m is: zie hieronder. 

6) Check of er deining bij zit en tel het bij golfhoogte 

Check voorspelde golfenergie op de website van surf-forecast . Staat er iets anders dan 0, goed teken: er zit aanlandige deining bij. Ga naar de website van mariene voorspellingen en check significante golfhoogte deining: tel dit maar bij je voorspelde golfhoogte. Stel 0.5m. Dan zit je met 1m + 0.5m = 1m50 x 0.7 = 1m.

Oefeningsje

Zie hieronder een situaties die regelmatig voorkomt aan onze kust en hoe de voorspellingen te interpreteren:

Depressie (lage drukgebied) passeert over onze noordzee (uit het zuiden via nauw van Calais naar boven toe) met windsnelheden van minimum 6-7 beaufort. Veel wind = veel golven. Alleen zal het maar van korte duur zijn: tijdens en kort na de passage van de depressie. Dus in het beste geval slechts voor een paar uren. Het zal zeer snel uitdoven. Dus zal je goed moeten kijken naar de voorspelde golfrichting op golfkaarten. Staan de golfpijlen weg van de kust gericht dus in gelijk welke aflandige richting, gaat het hier ook gewoon plat zijn. Staan de golfpijlen op onze kust gericht, dus in gelijk welke aanlandige richting gaan we golven krijgen.

-kijk naar de golfrichting:

Golven W of WNW of NW = aanlandig = ✅

Golven WZW of ZW of ZZW Of Z = aflandig = ❌

Nu stel golfrichting = aanlandig. Wat voor golven gaan we krijgen?

-kijk naar de voorspelde golfhoogte: alles < 1 m ❌ Alles >1m = kan wel iets worden = ✅

-kijk naar de golfperiode: vanaf 7s ✅  voor hier heel goed 

-kijk naar de voorspelde golfenergie: alles > 0 J = er zit power in = ✅ Dit zegt veel over hoeveel hoogte zit er mogelijk in en hoe snel gaat het uitdoven.

-kijk naar deinig: aanlandig - tel hem maar bij je golfhoogte ✅

-kijk naar de windrichting en windkracht:

*zie hierboven

*kijk of er plotse verandering op komst is: plots wegvallen of opkomen windkracht, verandering windrichting - dit zijn meestal "de" momenten ✅

*kijk of de situatie niet gevaarlijk wordt: vanaf 7 bft

*wordt de stroming versterkt? Bij O winden niet. Bij W en N winden wel!! En zeker bij vloedstroming

-kijk naar het getij en bepaal getijstroming met eventueel versterkende factoren 

*tijdstip HW en LW

*zit ik dichter bij spring of dood tij: check het verval

*invloed wind

-kijk naar voorspelde deining of hou depressies in de noordzee in de gaten op windy

Weinig - geen wind

Aanlandige wind

Deining of swell

Windvelden

Een windveld is een plek ergens op zee waar er veel wind staat en waar dus golven ontstaan.

Fetch = windbaan of strijklengte. Stel je een windveld voor ergens op zee. De windbaan is de afstand waarover de wind over het water kan waaien, ongeremd zonder obstakels (zoals land) tegen te komen. Dus de lengte van het wateroppervlak waarover de wind vrij kan waaien in zeemijl. Hoe groter de windbaan, dus hoe langer de wind over het wateroppervlak kan waaien, hoe groter en energetischer de golven zullen zijn.

Golfenergie en golfhoogte hangt niet alleen af van de fetch. Ook de windkracht en windduur in het windveld zijn bepalend.

Als er in het windveld voldoende windkracht (>10 knopen), windduur en fetch is, dan gaan er golven zijn met genoeg energie en hoogte die zullen blijven bestaan, zelfs nadat de windsnelheid gedaald is of als de golven zich verplaatst hebben buiten het windveld. Deze golven worden deining of swell genoemd. Ze vertrekken aan een bepaalde snelheid, de golfsnelheid, in de richting van de wind waardoor ze ontstaan zijn. Zo lang de windsnelheid > golfsnelheid dan zal de golfhoogte opbouwen tot op kritische hoogte. Deining zijn dus golven met langere periode of lengte en kleinere hoogte. Zie meer op de pagina over golven.

Stel je nu voor dat de wind van dat windveld (bv. ergens aan Noorwegen in de Noordzee) in de richting stond van onze kust. Dan gaat de golfrichting, die dezelfde is als de windrichting waarin de golven ontstaan zijn, ook op onze kust afkomen. We gaan dus deining ontvangen uit Noorwegen: 1-3 dagen later op onze Belgische kust. 

Als er bij ons dan toevallig geen wind staat. Dan gaan wij golven krijgen aan onze kust die clean zijn. Golven van langere golflengte, maar minder golfhoogte.

Als er bij ons wel een lokale wind zou staan. Dan gaan wij die deining krijgen, maar we gaan ook windgolven krijgen. Windgolven zijn golven die ontstaan zijn door onze lokale wind en waarvan golfhoogte zal stijgen als windkracht stijgt en dalen als hij daalt en wegvallen als hij wegvalt. Een windgolf bevat dus weinig energie/power.

De golven die wij op onze kust krijgen zijn dus eigenlijk de mix (resultante) van deining en windgolven. Windy stelt de windgolven grafisch voor.  De deining of swell kun je ook grafisch zien: swell. Dit is de deining met de meeste invloed: kracht en hoogte dus. Swell component 2, is swell uit andere richting, maar minder invloedrijk. Samen vormen de windgolven en deining de uiteindelijke golven die wij aan onze kust krijgen. Surf forecast geeft de vorm van die golf grafisch. Surf forecast geeft goeie indicator voor deining: golfenergie. Mariene voorspellingen voorspelt significante golfhoogte deining.

Wil je weten of er zich ergens een storm ontwikkelt in het noorden of als er een depressie op komst is en zo verder? Op de websites van Windy, Windfinder en de kaarten van wetterzentrale kan je deze windvelden en hun ontwikkeling in het oog houden. Staan de windpijltjes onze kant op, dan wil dat zeggen dat er golven gaan afkomen. 

Zie hieronder een mooi voorbeeld van een windveld met grote fetch. Zie ook de golfkaart daaronder als je wilt weten wat voor golven dat geeft.

Voor meer informatie, zie ook de pagina over golven.